Diruarekin dirua egin.

Uxue Valero eta Uxue Casanova.

Mesopotamian duela 5000 urte jendeak dirua maileguan utzi eta maileguan eskatzen zuten. XIV. mendera arte ez zen bankua agertu, Italiaren iparraldean.
Herrialde honen lokalizazioa oso ona zen merkataritzarako, Asia, Afrika eta Europarekin egiten zuen. Batez ere, Venezia eta Florentzia hartu zuten merkataritza arloa.

• Venezia: Itsasoaren mende zegoen.
• Florentzia: Iparraldeko Europako produkzioan eta merkataritzan oinarritzen zen. Bere merkatariak eta finantzaileak Medici bankuan agrupatu ziren.

Medici Bankua

1397an Giovanni sortutako bankua da. Beste bankuetatik desberdintzen zen hiru arrazoiengatik:

• Leku askotan zabaldu zen. (Londres, Brujas eta Ginebra adibidez.)
• Ofizina bakoitzak agintzen zuen sozio bat zegoen, eta guzti hauek Medici familiak kontrolatzen zituzten.
• Jende asko zuten maileguan eta hori benefizioak handitzen zituen.

Banku sistemaren oinarriak

Hiru kontzeptu garrantzitsuak daude bankuetan:

• “Eskaletako ekonomia”: Mailegu bat ematea oso saila da pertsona batentzako baina bakuentzarako  erraza da diru kantitate handia edukitzen dutelako. Diru transazioak ekonomia oinarriei egokitzen dira.
• “Arriskuen dibertsifikazioa”: Leku gehiagotan egotea kalitate baxuen maileguen arriskua txikitu zuen sozioak benefizioak eta galerak batak izaten zutenez zentsuz egiten dira maileguak.
• “Ondasunen bihurketa”:Merkatariek bere irabaziak sartu nahi zuten eta dirua maileguan hartu. Bankuak jendeak sartzen duen dirua  hartu plazo laburrean eta maileguan uzten dute plazo luzeetan. Sistema hori guztiei asetzen zuen bere benefizioak multiplikatzeko eta jaunak inbertitutako diruaren errentagarritasuna handitzeko.

Sistema hau arriskutsua da pertsona asko bere dirua erreklamatzen baldin badute bankuak porrot egiten dute. Aldiz, kontaktuan jartzen ditu dirua maileleguan uzten dutenak eta aurreztatzailei. Distantzian egiten diren diru trukeak arriskuak dira betako bat atzerant bota dezakelako eta arazo hau konpontzeko kanbioletrak sortu ziren:

 Erdi Aroaren amaieran sortu zen hau, diru-merkataritzaren beharrekin eta errenta feudalaren aurkako metaketa mugagabearekin.

Diru kopuru bat hartzaileari bere mugaegunera leku zehaztuan ordaintzea egiteko agindu ez-baldintzatuetan abstraktua daukan baliozko balio-titulo formal eta betea da.

Nukleo geografikoak

Bankuak leku berdinetan jartzen dira, informazioa eta baliabideak aprobetzatzeko, honi sare efektua deritzogu eta hiri handietan gertatzen da gehienbat, adb: Florentzia eta Londres.

Espezializazioaren alde ona, azaltzen du zergatik dauden hainbeste banku maileguak eta alokairuak eman ahal dituztenak eta gainera bankuak daukan forma informazio falta zuzentzen laguntzen du. Hau guztia bankuen eta bezeroen artean konfiantza ematen du.

Baita kontzentrazioak lehiakortasun gogorra sortzen  du bankuen artean eta hau arriskutsua izan dezake.

Bankuen irudi ona garrantsitzua da, on txarrak panikoa sortzen dutelako eta pertsonak diru handia galdu dezakete.

Horregaitik bankuak erregulatutak egon behar dira eta herrialde bakoitzak arau batzuk ditu esanez nork eta nork ezireki dezake banku bat.

Baloreen merkatu

Bankua finantzi sistemaren zati handi bat da eta finantziak honakoa da: behar duten baino diru gehiago eta duten baino diru gehiago behar dutenak kontaktuan jarri modu produktiboan erabiltzeko. Kontaktuan jartzen dituzte parte-hartzeen (enpresa baten propietateetan ematen diren akzioak), bonuen (komertziatzeko kreditoak) eta veste instrumentuen bidez.

Balore merkatuak leku fisikoak (New York-eko poltsa) edo teléfono edo ordenagailuaren bidez merkatua kontrolatzen dutenak (Nazioarteko bonuetako merkatua). Hauen kontzentrazioa plazo luzeen inbertsioen likidazioa errazten du: saldu eta dirua bihurtzen dira modu errasean. Deposituak ere transizioen kosteak eta arriskuen dibertsifikazioa murrizteko elkartu ahal dira. Inbertsioen fondoak, pentsioen fondoak eta aseguru konpainiak betetzen dituzte funtzio hauek.

XXI mendeko bankuen krisia

2007an egon zen finantzien krisia bankuen sistema birplantatzeak ekarri zuen. Mailegatutako dirua faktore garrantsitzua izan zen askok eskatzen zutelako. Bankuen interesa merkatuen etorkizuneko apostuetan arazoak handitu zituen eta krisia handitzen jarraitzen zuen. Berrikuntza finantziarioak kredituen irizpideak murriztea egin zuten batez ere, estatubatuar txiroei hipotekak ematen zituzten erakundei eta arrisku kalifikazioen agentzietan konfiantza izan zuten bonuen inbertzailei. Hauek dira bankuek aurre egin zituzten arazoei: finantzia-pizgarriak, informazio txarra eta arriskua