Lanaren banaketa

María Martínez eta Maialen Santos

Adam Smith ekonomialari eta filosofo eskoziarra izan zen lanaren banaketa sortu zuen batek. Berak sortu zuen pentsatzen zuelako lana hainbat pertsonen arteanzatitzen bazutela askoz askarrago egingo zutela eta gehiago sortu ahal izango zutela, ideia hau azaltzeko, "La riqueza de las naciones"- Nazioen aberastasuna, obra idatzi zuen.
Adam Smithek pentsatzen zuen lanaren banaketa balio zuela hiru gauzetarako:

• Ez dela denbora galtzen jarduera batetik beste batera pasatzean. 
• Langileen trebetazuna haunditzen zuela.
• Errazten du makina batzuen sorkuntza eta horren ondorioz lana murrizten du eta egiten du pertsona batek beste hainbat pertsonen lana egitea.

Lanaren banaketa hiru motetan sailkatzen da:

• Banaketa industriala: Industria bateko lanen banaketa da.
• Banaketa bertikala: Pertsona batengatik egitea hainbat jarduera.
• Banaketa kolaterala: Banaketa honengatik lanbideak hainbat lanbide desberdinetan banatzen dira.

Lanaren banaketa hainbat teoria ekarri zituen baina inportanteenak:

• Taylorismoa: "Lan antolaketa modu bat da, Frederick Winslow Taylor ingeniari estatubatuarrak garatutakoa. Lanaren zatiketa bultzatu nahi zuena zen hobekuntzarako erabakiak hartzea eta langileek bete ditzaten kontron zorrotz bat jarriz. Langileek errendimenduaren araberako soldata jasotzea ere proposatzen da."

• Fordismoa: "Lan antolaketa modu bat da, ekoizpen industrialean oinarritutako sistema sozioekonomikoa. Kontzeptuak Henry Ford, mihiztadura-bideko sortzaileak, garatu zuen. Fordismoa lanaren antolakuntza zientifikoa edo lanaren zatiketa eta taylorismoa modu intentsiboan baliatzen du, horretarako ekoizpen-katea erabiliz produktu homogeneo baterako. Horrela, produktuaren ekoizpen kostuak murriztu, merkatuan produktu merkeak eskaini eta eskaria gehitu egiten dira, aldi berean enpresaren hazkundea eraginez. Hazkunde honi esker, enpresak eskala-ekonomikoak lortzen ditu, kostuak areago murriztuz eta hazkunde-prozesua azkartuz."

Adam Smithek ez zen lehenengoa izan lanaren zatiketa azaltzen. Platon izan zen 2.200 urte lehenago.

Karl Marx teoria ekonomiko bat garatzea planteatu zuen krisiari azalpen bat emateko gai zena eta lanaren banaketa izan zen.

Azkenean, lanaren banaketa, lanaren antolaketa hobetzea eta langileen lana murriztea eta langileen lan egiteko egoera hobetzea da. Lanaren banaketa sortu zen langile batek egiten zuen lana hainbat pertsonen artean egitea eta horre ez zen denbora galtzen eta askoz gehiago sortzen zen. Denbora galtzen zen jarduera batetik beste batera pasatzean, horrela hainbat pertsona egiten dute lan berbera baina askoz gehiago sortzen dute.


Galdera:

• Zer da hobeagoa langile bakar batek lan osoa egitea edo hainbat pertsonen artean lana banatzea? 

Bai noski, askos ere hobeagoa da hainbat pertsonen artean lana banatzea, zeren eta hainbat pertsonen artean banatzen bada lana denbora gutxitan eta askoz azkarrago egingo dute.

Pertsona bakar batek 5 jostailu egiten baditu egunero, hiru pertsonen artean egiten badituzte jostailuak 15 jostailu egingo dituzte gutxi gorabera egunero. Horren ondorioz lana zatitu egin behar da jostailu gehiago sortzeko.

Bideoa:

 Egileak: María Martínez eta Maialen Santos.